دکتر محمد آذربایجانی

تجارت الكترونيك واژه اي است كه براي تجارت از طريق سيستم هاي اطلاعاتي، ارتباطي بكار مي رود. تجارت الكترونيك با وجود اين كه مدت زماني زيادي ازعمر آن نمي گذرد ولي نقش بسزا و چشم گيري در زندگي روزمره ما به عهده گرفته است به طوري كه اجتناب از آن كارآساني نيست. يكي از ساده ترين و كار آمد ترين نقش تجارت الكترونيك در زندگي روزمره كاربران اينترنتي خريد و فروش اجناس تبادل وجوه مربوطه از طريق كارت هاي اعتباري مي باشد.
هدف از تجارت الكترونيك كه در واقع تركيبي از تكنيك ها و شگردهاي بازرگاني است در واقع ايجادهمكاري ، رقابت و بازدهي بيشتر شركت هاي مختلف را به دنبال دارد به طوري كه طي 15 سال گذشته سبب توانايي شركت ها درزمينه هاِيي مثل اصلاح روشهاي تجارتي و پيشرفت در زمينه ارتباطي با شركت هاي مرتبط و بالاخره گسترش دامنه بازرگاني ، تجاري حتي در مقياس هاي بزرگ و جهاني شده است.

اينترنت در حال حاضر جاي خود را در كنار تلوزيون و تلفن در زندگي روزمره مردم باز كرده است و مي تواند بيش از ساير شيوه هاي ارتباطي تسهيلاتي را براي كاربران فراهم آورد. در اين رابطه مي توان به فروشگاه هاي اينترنتي اشاره نمود كه در چند مدت اخير شاهد راه اندازي بسياري از اين فروشگاه ها توسط افراد و شركت هاي ايراني در سطح اينترنت بوده ايم. فروشگاههاي اينترنتي سايت هايي هستند كه در آن محصولات مختلفي از يك شركت خاص يا شركت هاي مختلف به صورت آنلاين به مشتريان به همراه سرويس هاي مختلف ارائه مي شود. كابران مي توانند با مراجعه به سايت هاي فوق از محصولات مختلف و توضيحات مرتبط مطلع شوند و همچنين مي توانند به صورت مستقيم محصولات مورد نياز خود را از شركت هاي اصليبا قيمت كمتر و با سرعت بيشتر( به دليل عرضه مستقيم) خريداري نمايند. مبادلات مالي در بيشتر فروشگاه هاي آنلاين از طريق كارتهاي اعتباري انجام مي پذيرند.

در ايران تجارت الكترونيك از واژه هايي بسيار جوان مي باشد كه البته به دلائل مشكلاتي كه تاكنون بر سرراه قرار داشته مثل اوضاع سياسي منطقه، نحريم و ... سرعت چشمگيري نداشته است ولي در حال حاضر تجارت الكترونيك در ايران در حال شكل گيري و توسعه مي باشد
ارزش مبادلات الكترونيكي در جهان طي سالهاي اخير به سرعت در حال افرايش بوده است. گرچه در مورد سرعت گسترش اين شيوه از مبادله برآوردهاي بسيار متفاوتي ارايه گرديده است، لكن در كليه پيش بيني هاي به عمل آمده گفته شده است كه تجارت الكترونيكي در سال هاي آينده با رشد فزايندهاي رو به رو خواهد بود. در گروه كشورهاي توسعه يافته (اعضاء OECD) ايالات متحده آمريكا همچنان بيشترين سهم از مبادلات الكترونيكي را به خود اختصاص خواهد داد اما اروپا به سرعت در حال كم كردن فاصله خود با ايالات متحده است.

در سال 1999 حجم مبادلات الكترونيكي در ايالات متحده آمريكا معادل 700 ميليارد دلار و در ساير كشورهاي جهان 330 ميليارد دلار بوده است. پيش بيني مي شود كه حجم تجارت الكترونيكي كالاها و خدمات شركتهاي آمريكايي در سال 2003 به 2800 ميليارد دلار بالغ گردد كه اين رقم معادل 25 درصد خريدهايي است كه بين شركتهاي آمريكايي در آن سال صورت خواهد گرفت بر طبق تحيقات انجام شده پژوهشكده Forester درآمد تجارت الكترونيك در سال 2003 بيش از 12.2 بيليون دلار بوده است

تجارت الكترونيكي به عنوان فروش مستقيم در شبكه
با يك تعريف دقيق تر,تجارت الكترونيكي يعني انجام معاملات از طريق شبكه,يا خريد و فروش محصولات و خدمات از طريق فروشگاه هاي اينترنتي درWeb.محصولات مورد معامله ممكن است داراي ماهيت الكترونيكي باشند.مانند نرم افزار;يا فيزيكي باشند.مانند اتومبيل ;يا خدمات باشند,مانند برنامه ريزي مسافرت,مشاوره پزشكي;يا آموزش راه دور باشند.محصولات غير فيزيكي;از قبيل محصولات الكترونيكي است كه خود نيز شامل اطلاعات,اخبار,صوت و موسيقي,فيلم,بانكهاي اطلاعاتي,نرم افزار و انواع فراورده هاي فكري است كه اين نوع تجارت روز به روز توسعه بيشتري پيدا كرده است.به نظر ميرسد تجارت الكترونيكي شبيه خريد از كاتالوگ يا خريد در منزل و از طريق تلويزيونهاي كابلي باشد

تجارت الكترونيكي به عنوان يك بازار
تاجر الكترونيكي تنها محدود به خريد و فروش محصولات از طريق شبكه نيست.بلكه مانند يكي از فروشگاه هاي محلي ميتواند فروشگاه اينترتي در Webايجاد كرده و در سطح جهان به دنبال مشتري باشد.علاوه بر اين,صاحب اين فروشگاه ميتواند تامين كنندگان مواد فروشگاه,حسابداري,خدمات بانكي,ادارات دولتي و رقيبهاي خود را در شبكه اينترنت جستجو كند

فضاي بازار الكترونيكي چيست ؟
بازارهاي الكترونيكي معمولآ به معاملات و حراجي هاي روي شبكه,مانند بازارهاي سهام و حراجي ها از طيق اينترنت,اشاره دارد;اما فضاي بازار الكترونيكي به پديده اقتصادي اشاره دارد.كه محصولات,واسطه ها و مشتريان به يك طريقي به صورت الكترونيكي با هم تماس و مبادله دارند.فضاي بازار الكترونيكي نماد مجازي از بازارهاي فيزيكي است.به طور كلي,فعاليت اقتصادي تحت اين فضاي الكترونيكي,اقتصاد الكترونيكي را ارائه ميكنند.فضاي بازار الكترونيكي شامل بخشهاي زير است.

. بازيگران بازار;ي عني كارخانجات,بازرگانان,عمده فروشها,واسطه ها,فروشگاهها و مشتريان.
. كالاها و خدمات.
. فرايندهاي تامين,توليد,بازاريابي,رقابت,توزيع,مصرف وغيره

انواع تكنولوژي تجارت الكترونيكي
گرچه انواع زيادي تكنولوژي تجارت الكترونيكي وجود دارد ، اما در اينجا بهترين آنها را توضيح مي دهيم :
تجارت الكترونيكي تاجر با تاجر
مديريت ارتباطات مشتري
شيوه هاي مديريت منابع اطلاعات
آموزش راه دور براي سازمانهاي اقتصادي جديد
پست الكترونيك
شيوه هاي طراحي منابع سازمانها
خودكار كردن اهرم فروش : شيوه هاي راه دور در شبكه ها موجب افزايش بهره وري متخصصين فروش راه دور مي شود .
تحول مراكز تماس : به هم پيوستن شبكه ها موجب افزايش قابليتهاي خدمات مشتري شده است.
خدمات شبكه اي مديريت شده

فروشگاه اينترنتي چيست ؟
فروشگاه طراحي شده بر روي اينترنت است كه فروشندگان مي توانند كالاها و محصولات خود را از اين طريق عرضه نمايند و خريداران مي توانند محصولات آنها را از جمله نرم افزار,كتاب ،قطعات و به طور كلي كالاي مورد نظر خود را انتخاب و در صورت تمايل خريداري نمايند

مزاياي و ويژگيهاي فروشگاه اينترنتي
1 -فروشگاه اينترنتي در هر لحظه از شبانه روز آماده سرويس دهي به مشتريان است.
2 -فروشگاه اينترنتي محدوديت مكاني ندارد و مشتريان مي توانند از هر كجاي مي تواند خريد اينترنتي مي كند.
3- خريدار مي تواند ساعت ها در فروشگاه مشغول بررسي اجناس از قبيل فيلم ، ترانه ،موبايل ،كتاب و موارد ديگر باشد
4 - فروشگاه اينترنتي هيچ محدويتي براي تعداد مشتريان ندارد.
5 - فروشگاه اينترنتي حق انتخاب بيشتري در اختيار خريداران قرارمي دهد
6-ابزار تبليغي مناسب در جهت فروش محصولات شما
7-كاهش هزينه هاي جانبي نظير اجاره محل,هزينه ويترين و انبار,فروشنده,خواب سرمايه و غيره در يك فروشگاه سنتي و سودآوري بيشتر
8-تحويل كالاي خريداري شده درب منزل,بيمه بودن كالا و عدم مشكل حمل و نقل
9-عدم برخورد با ترافيك و كاهش آلودگي هوا

تجارت الكترونيكي يك محيط فعال كاربرد تكنولوژي براي آسان كردن تغيير اطلاعات تجارت و خودكار كردن مبادلات بازرگاني است . تجارت الكترونيكي باعث تغيير انواع اطلاعات ، از جمله مبادلات بازرگاني از طريق شبكه است كه به آن E-Commerce مي گويند . از اين رو ، بازاريابي از طريق شبكه اينترنت ، معروف به " تاجر با مشتري" ، تنها يكي از پديده هاي بستر تجارت الكترونيكي است .

تجارت الكترونيكي موجب تغييرات عميق و اساسي در ساختار و عملكرد تجارت و مبادلات بين تاجرها ، معروف به " تاجر با تاجر" شده است . تاجر با تاجر در تجارت الكترونيكي شامل انواع تكنولوژي هاي كاربردي و شبكه اي براي خودكار كردن و بهينه سازي مبادلات بين بخش هاي مختلف تجارت است