دکتر محمد آذربایجانی

میزان ابتلاء به اعتیاد و مصرف مواد مخدر در ایران بالاست. با وجود اقدامات مختلف قانونی و نظامی برای کنترل مواد مخدر در ایران متاسفانه روند مصرف مواد مخدر در بین جوانان شیوع داشته بویژه افزایش مصرف مواد مخدر جدید از مشکلات فعلی می باشد که بهترین راه در مسیر مبارزه با این خطر، بالا بردن سطح آگاهی جامعه بویژه جوانان و حمایتهای صحیح خانوادگی است.یکی از مواد مخدر خطرناک که اخیرا" بین جوانان شایع شده، شیشه است این ماده به عنوان محرک( نه مخدر) در مجالس رقص و مراکز فساد در کشورهای انگلیس و استرالیا بین جوانان رواج دارد.ترکیب اصلی این ماده از آمفتامین(Amphetamine) گرفته شده که یک ماده محرک و اعتیاد آور است و مغز و سیستم عصبی را به شدت تحریک می کند و از نظر شیمیایی اثر آن از آمفتامین بیشتر است. این مواد در لابراتوارهای غیر قانونی ساخته می شود و اسامی خیابانی مثل: کریستال، یخ، Meth و شیشه دارند. این ماده توهم زایی و اثرات محرک را باهم ایجاد می کند.

خطرات بهداشتی :
Methamphetamine وقتی وارد سیستم عصبی مرکزی CNS می شود، باعث آزاد شدن ناگهانی واسطه شیمیایی دوپامین ((Dopamine از مغز می شود که باعث تحریک سلولهای مغزی و افزایش خلق و خو و حالت تهاجمی و غیر قابل کنترل و افزایش حرکات جسمی می شود. که در صورت ادامه مصرف بعد از مدت طولانی علایم بدخلقی و افسردگی و علایم اختلال حرکتی مثل پارکینسون در فرد ظاهر می شود.این ماده به صورت داخل بینی و خوراکی و داخل رگ و کشیدنی مصرف می شود و بلافاصله بعد از مصرف حالتی به نام rush یا flash در فرد ایجاد می گردد و افراد به سرعت اعتیاد پیدا می کنند و مجبورند هر روز مقدار مصرف را زیاد کنند.

مصرف این ماده می تواند باعث کاهش اشتها برای روزها، افزایش تعداد تنفس، افزایش فعالیت فیزیکی، افزایش دمای بدن و تحریک پذیری و بی خوابی گیجی، لرزش و تشنج، اضطراب و بدبینی و خشونت را سبب شود. که تشنج و افزایش زیاد دمای بدن باعث مرگ افراد می گردد. همچنین با صدمه روی عروق باعث سکته های مغزی و قلبی می گردد.یکی از عوارض روانی آن ایجاد بیماری روانی شبیه اسکیزوفرنی است شامل توهمات بینایی و شنوایی و بدبینی و پرخاشگری است.مصرف این ماده به تدریج در بین حیوانات افزایش دارد طبق بررسی در سال 2004 میلادی در ایالات متحده آمریکا 6.2% از دانش آموزان دبیرستانی حداقل یکبار مصرف شیشه را تجربه کرده اند.متاسفانه افرار شیاد تبلیغ این ماده را در ایران با عنوان نشئه آور ولی بدون اعتیاد عنوان می کنند ولی این طور نیست و علاوه بر اعتیاد می تواند مرگ آور باشد.اطلاع رسانی و معرفی صدمات جسمانی و روانی جدی این ماده از طریق رسانه های عمومی می تواند از گسترش مصرف این ماده خطرناک جلوگیری نماید

شيشه از ترياک و هروئين بدتر است
چند روز پيش در خبرها خوانديم که در يک مهماني دوستانه، دختر خانم جواني از طبقه ششم يک برج مسکوني خود را به پايين پرت کرد و در دم جان سپرد. کارشناسان پس از تحقيقات فراوان به اين نتيجه رسيدند که دختر متوفي از مادهاي محرک به نام شيشه استفاده کرده بود و به دليل توهمات ناشي از اين ماده احساس قدرت کرده بود و به پايين پريده بود. به همين بهانه نزد دکتر آذرخش مکري، استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران رفتيم تا با اين ماده عجيب و غريب بيشتر آشنا شويم و درنهايت بتوانيم خانوادههاي ايراني را در خصوص اين ماده مطلع سازيم تا آنها بتوانند جوانشان را بيش از پيش کنترل کنند....

سلامت : مصرف شيشه چه تبعاتي در پي دارد ؟
مصرف شيشه در انسان رفتارهاي کاملا مخاطرهآميز ايجاد ميکند و فرد را در برابر محرکهاي هشداردهنده بيتفاوت ميکند. فرد مصرف کننده به انرژي و هيجان کاذبي دست پيدا ميکند که ميتواند بسيار خطرناک باشد. براي مثال ممکن است اين افراد رانندگيهاي عنان گسيختهاي از خود نمايش دهند يا دست به معاملات خطرناک بزنند به طوري که حتي جانشان را تهديد کند.اين افراد داراي انرژي کاذب ميشوند يعني همه حس کنند که اين افراد چقدر پرتوانند. با همه صحبت ميکنند و خيلي پرحرف ميشوند. اصلا انگار به خواب احتياج ندارند و گاهي ممکن است چند تا کار را هم زمان با هم انجام دهند. همچنين اين افراد داراي افکار بزرگمنشانه خواهند شد و فکر ميکنند که بقيه افراد خوار و خفيف هستند و آنها از پس هر کاري به راحتي برميآيند و داراي نبوغ و انرژي خاصي هستند. اعتماد به نفس بالاي مصرفکنندگان شيشه گاهي به جنون ميانجامد.

کراک ایرانی خطرناک تر از کراک خارجی
کراک اصل نوعی از مواد مخدر است از الکالوئیدهای دسته کوکائین، انرژی زا و شادی آور است و هیچگونه اعتیادی را در فرد مصرف کننده ایجاد نمی کند، ولی موادی که با نام کراک در ایران توزیع میشود کراک اصل نیست ، بلکه هروئین غلیظ شده است که توسط مافیای روسیه تولید و درایران پخش میشود .
در ایران کراک در آزمایشگاههای مخفی و خانگی با فشردهکردن هروئین بدون در نظر گرفتن هر گونه استانداری انجام می شود و هر آزمایشگاهی بسته به نوع امکانات و سلیقه تولیدکننده متفاوت است و همین موضوع، وضعیت بازار کراک و مصرف آن را آشفتهتر کرده است.

در برخی موارد نیز از ضایعاتی که نمی توان از آن هروئین خالص بدست آورد کراک تولید میشود ، این کراک یکی از قویترین مواد مخدر محسوب شده و بشدت اعتیاد ایجاد میکند بطوریکه طی یکماه اول مصرف دائم از آن مقدار مصرف به ۳ یا ۴ برابر روز اول مصرف رسیده و تعداد دفعات مصرف روزانه به ۱۰ بار در روز (تقریبا ً هر ۲ ساعت یکبار) میرسد .کراک بسیار کوچک است؛ از نخود کوچکتر. بهاندازه یک عدس حتی یک دانه ماش را به نوک سنجاق میچسبانند و همین اندازه میتواند بارها با یک سنجاق داغ دیگر مورد استفاده قرار گیرد.هرچند کوکائین زمانی به عنوان ماده مخدر طبقه ممتاز شهرت داشت، اما اعتیاد به کرک محدود به یک گروه سنی یا شرایط اجتماعی یا اقتصادی خاص نیست و ارزان بودن و در دسترس بودن آن، کراک را همگانی کرده است و اعتیاد به کراک در بسیاری از کشورهای صنعتی شده اعتیاد به کراک نه تنها از سنین مدرسه، که از هنگام تولد و توسط مادران معتاد، آغازمیشود!این ماده مخدر صنعتی بدلیل نداشتن بو و سهولت استفاده نسبت به سایر مواد مخدر باعث جذب مصرف کنندگان سایر مواد مانند تریاک گردیده است چرا که مصرف کراک به قدری آسان است که فرد در مدت ۵ دقیقه حتی در دستشوئی و با استفاده از فندک و نی یا لوله و سنجاق می تواند آنرا مصرف کند.

تقریبا هرگونه حالت تحرک و نشاط روحی و جسمی که توسط مواد اعتیاد آور ایجاد شود، با حس بیحالی و لختی همراه خواهد بود و هر چقدر مقدار به اصطلاح “پرواز” شادمانه حاصل از این سوء مصرف، بالاتر باشد، “سقوط” و احساس خماری و افسردگی پس از آن شدیدتر و طولانی تر خواهد بود.اعتیاد از همین جا آغاز میشود زیرا نیاز به فرار از این حالت ناگوار، موجب مصرف مجدد کرک شده و پس از برطرف شدن تاثیر اولیه کرک، حالت افسردگی باز میگردد…و این چرخه همچنان ادامه میابد.دوباره این مطلب را تکرار می کنیم تنها سه بار مصرف مقدار بسیار اندکی از کرک موجود در بازار ایران ، اعتیاد به آن را حتمی خواهد کرد و پس از این زمان بسیار کوتاه، شخص را به شدت به خود نیازمند و وابسته میکند.

کراک چطور در ایران رواج پیدا کرد ؟
از سه سال قبل، نام مادة جدیدی در بازار مواد مخدر ایران شنیده میشد. خیلی از معتادان، وقتی به خردهفروش (ساقی) همیشگی خود مراجعه میکردند تا تریاک، هروئین یا مواد مشابه را تهیه کنند، با این جنس تازه مواجه میشدند که قوی، سریع و راحت بود و مهمتر از همه ارزانقیمت بود.این مادة جدید به سرعت بازار مصرف را از آن خود کرد و هنوز هم با سرعت در حال پیشروی است. جمعیت مخاطب آن نیز بیشتر در سنین ۲۰ تا ۳۰ سال هستند، هر چند که قسمتی از معتادان قدیمی را هم به خود جذب کرده است.

اثرات کراک
در کل اثرات کوتاه مدت مصرف کراک مشابه آمفتامین است ولی با مدت زمان کوتاهتر، احساس افزایش انرژی، چابکی و سرخوشی زیاد میکند ،افزایش ضربان قلب، نبض، تنفس، درجه حرارت بدن، فشار خون، گشادگی مردمک چشم، پریدگی رنگ، کاهش اشتها، تعرق شدید، تحریک و هیجان، بیقراری، لرزش بهخصوص در دستها، توهمات شدید حسی، عدم هماهنگی حرکات، اغتشاش دماغی، گیجی، درد پا، فشار قفسه سینه، تهوع، تیرگی بینایی، تب، اسپاسم عضله، تشنج و مرگ از عوارض مصرف این ماده مخدر صنعتی است.

مرگ ناگهانی معتادان کراک
هر چند اثرات کوتاهمدت کراک مشابه آمفتامین است و در مدت زمان کوتاهتری فرد احساس چابکی و سرخوشی مفرط میکند اما پس از آن منجر به بروز عوارض جسمانی و حتی مرگ مصرفکننده میشود. دکتر جلالی فوق تخصص سمشناسی درباره عوارض کراک به میگوید: کراک نوعی مواد از الکائیدهای دسته کوکائین است که اصل آن انرژیزا و شادی آور است.اعتیاد به کراک در کشورهای صنعتی محدود به یک گروه سنی با شرایط اجتماعی یا اقتصادی خاص نیست و ارزان بودن و در دسترس بودن این موادمخدر را همگانی کرده است. البته در ایران بیشتر گروه سنی ۱۷ تا ۲۵ سال به آن گرایش دارند. کراک مادهای است که خوشی و نشئگی آن چند ماه بیشتر طول نمیکشد و بعد از مدت کوتاهی خوشحالی روز اول را به مصرفکننده نمیدهد و فرد برای به دست آوردن خوشی روز اول مصرف خود را زیاد میکند بهطوری که در ماه سوم و چهارم هر دو ساعت یکبار اقدام به مصرف کراک میکند.

تزریق کراک آخرین مرحله برای کسب خوشی بیشتر است که عوارض جسمانی و روانی جبرانناپذیری برای معتاد به همراه دارد. تزریق به شدت مغز، کبد و قلب را تحتتاثیر قرار داده و موجب التهاب این اعضا میشود. تحتتاثیر عوارض منفی کراک تمام اجزایی که در تماس مستقیم با دود کراک هستند ذرهذره نابود شده و میپوسند.
اجزای داخلی بدن عفونت میکند و در برخی موارد دیده شده مصرفکنندگانی که به مدت طولانی از این ماده استفاده میکنند، میزان عفونت به اندازهای است که اجزای بدن از هم جدا میشوند، یعنی گوشت زیر پوست دچار عفونت شده و به اصطلاح «کرم» میزند.

محرومیت چند هفتهای یا چندماهه یک معتاد کراک از این ماده او را نمیکشد بلکه استفاده مجدد پس از یک دوره زمانی، موجب مرگ معتاد میشود چرا که با ایجاد مسمومیت تعداد تنفسها را کاهش داده و خواب معتاد را عمیقتر میکند و در اکثر اوقات شاهدیم که این افراد حین مصرف در خرابه ها و دستشویی های اماکن عمومی میمیرند.ترک کراک تنها بهوسیله روش سم زدایی فوقسریع URD میسر است و روشهای دیگر ترک کراک از قبیل استفاده از دارو و قرصهای ترک در این مورد چندان تاثیرگذار نیستند .